Iris Boter - Het ultieme boek schrijven

“Omdat ik bijna letterlijk voel dat de letters vanuit mijn hersenen naar mijn mond een andere weg bewandelen dan naar mijn vingers vind ik praten lastiger dan schrijven”, start Iris Boter het interview. Dat dát wel meevalt, ervaar ik gaandeweg ons gesprek, waarin de Kamper schrijfster haar verhaal en dromen openhartig met me deelt.

Iris groeide op in Wijhe en had vanaf haar zesde jaar al een grote voorliefde voor zowel tekenen als schrijven. “Ik herinner me dat ik op mijn kamer een kleine schrijftafel had. In een schrift schreef ik verhalen die ik zelf illustreerde. De titel van mijn ‘boek’ schreef ik op de rug, waarna ik het in de kast bij de andere boeken zette. Eenmaal in het examenjaar van de havo vond ik het lastig om een keuze te maken over mijn vervolgopleiding. In eerste instantie richtte ik me op de School voor Journalistiek. Tijdens een open dag vroeg ik aan een student hoeveel tijd er werd besteed aan ‘creatief schrijven’. Dit bleek nihil! Onzeker over mijn tekenwerk besloot ik toch toelatingsexamen voor de kunstacademie te doen. Daar werd ik tot mijn grote verrassing aangenomen. Ik koos voor de opleiding ‘illustratieve vormgeving’.

‘Bleu als de neten’
“Zo ‘bleu als de neten’ reisde ik in het begin - op mijn zeventiende - dagelijks heen en weer tussen Wijhe en Kampen. Na twee jaar durfde ik de stap te zetten en betrok ik een kamer boven de Zeeman in de Oudestraat. Het studentenleven ging niet onopgemerkt aan me voorbij. Ik maakte veel vrienden en ging vaak uit. Feesten, leven, het gevoel hebben van zelfstandigheid, vrijheid en van ‘ik kan doen wat ik wil’. Toch kwam ik nooit buiten de geografische driehoek Kunstacademie-Zeeman-Station. Daarbuiten had ik niets te zoeken. Eerlijk gezegd vond ik Kampen suf en burgerlijk en dacht: Wanneer ik eenmaal geslaagd ben, ga ik naar een echte stad. Echter, vlak voor de diploma-uitreiking ontmoette ik Huib op wie ik heel erg verliefd werd. Samen besloten we toch in Kampen te blijven.”

Het balletje gaat rollen
“Op de kunstacademie werd verteld dat het heel moeilijk zou zijn om van ons vak te leven. Alleen de allerbesten hadden kans van slagen. Naast mijn werk als illustrator zocht en vond ik een bijbaan. Dat was zo’n twintig jaar geleden. Ik was toen een van de eerste illustratoren in Nederland met een eigen website. Mijn werk werd opgemerkt en ik kreeg een paar leuke opdrachten. Toen ging het balletje rollen. Ik werkte op dat moment bij een reclamebureau en moest steeds vrij nemen om mijn opdrachten af te krijgen. Ik besloot ontslag te nemen en me volledig op het tekenen te richten. Ook de drang om zelf boeken te schrijven, is nooit over gegaan waarbij de keuze voor kinderboeken bij toeval op mijn pad kwam. Mijn eerste opdrachten betroffen illustraties voor kinderboeken. Ik las de verhalen en werd enthousiast. Ik trok de stoute schoenen aan en liet de uitgeverijen weten dat ik niet alleen illustreerde, maar ook schreef. Tot mijn verrassing wilden ze met mij in zee.”

Adrenaline
Inmiddels schreef Iris maar liefst 31 boeken. De laatste in deze reeks van voornamelijk kinderboeken, is de succesvolle thriller ‘Buiten bereik’. Momenteel werkt ze aan een tweede thriller en een kort verhaal voor een thrillerbundel en er ligt een kinderboek bij de uitgever. Iris: “Bij het schrijven van een boek is er een aantal hoogtepunten. Om te beginnen een goed idee, dat zorgt voor een golf aan adrenaline waardoor ik zin krijg om met het verhaal aan de slag te gaan. Wanneer een uitgever aangeeft dit verhaal te willen uitgeven, ervaar ik dat misschien wel als het mooiste moment in het proces. Een ander hoogtepunt is wanneer ik het gedrukte boek fysiek in handen krijg. Daarna laat ik het los. Natuurlijk lees ik wel recensies, maar dan ben ik alweer bezig met het volgende idee.”

Coming-out
“Van alle boeken die ik schreef, komt ‘Wish you were here’ het meest uit mijn hart. Het boek,

geschreven voor jongeren, kwam in 2011 uit en is een verzonnen verhaal en een groot gedeelte autobiografisch. Vlak voordat ik mijn diploma kreeg, overleed mijn vader op zijn vijftigste plotseling. Tot dan toe had ik een fijne, rustige en rimpelloze jeugd. Dit ‘life event’ zorgde ervoor dat mijn hele leven overhoop gegooid werd. Ik werd in één keer volwassen. Dat proces verwerkte ik in het boek. Hoewel ik het iemand anders laat overkomen, vertelt dit boek veel over mij. Daarnaast heb ik bij het schrijven ervan mijn innerlijke criticus de mond gesnoerd, waarna de woorden vanzelf vanuit mijn hart ‘het papier’ raakten. Ik boorde een bron aan waarvan ik het bestaan nog niet wist. Ik ontdekte mijn innerlijke stem tijdens het schrijven van dat boek. Het is een soort keerpunt geweest. Ik beleefde de boekpresentatie als een soort ‘coming-out’. Ik wil nog vaker vooral vanuit mijn hart schrijven.”

Onrust versus creativiteit
Op de vraag of er nog andere wensen of dromen zijn, antwoord Iris: “Ik heb veel meer ideeën dan tijd. Dat vind ik weleens lastig. Ik kan namelijk nooit zomaar een boek lezen, een film kijken of een wandeling maken. Er ontstaan altijd weer nieuwe ideeën. Een geweldige rijkdom natuurlijk, dat besef ik terdege, maar het geeft ook onrust. Hoewel ik weet dat ik die onrust nodig heb om verder te komen en me te ontwikkelen, hoop ik toch dat ik op een dag hét ultieme boek kan schrijven waar alles in zit waarvan ik nu nog niet precies weet wat het is. Het boek waardoor alle onrust verdwijnt zodat ik het gevoel heb dat ik klaar ben. Het is een droom overigens, waarvan ik vermoed dat het nog lang op zich laat wachten voordat het uitkomt. Misschien maar goed ook. De onrust is mijn inborst en het geeft me de creativiteit die ik nodig heb voor mijn verhalen.”

Overdreven consumeren
“Ik maak mij best veel zorgen over de klimaatverandering. Ik zou willen dat wij mensen tot inzicht komen en stoppen met het overdreven consumeren van spullen die we niet nodig hebben. Ik word daar echt heel verdrietig van. Er zijn van die winkels die bomvol plastic rotzooi liggen, spullen met een waarde van 50 eurocent en mensen die het alleen maar kopen omdat het zo goedkoop is. Het doet me goed dat de huidige jonge generatie zich hiervan bewust is. Dat geeft me hoop. Iets anders wat me verontrust, is de toon die men tegenwoordig vooral via sociale media aanslaat. Die mag wat mij betreft in veel gevallen wel wat vriendelijker. Reageer wat rustiger en respectvoller op elkaars verhalen.”

Veel kansen!
“Net als ik zijn veel studenten na het volgen van bijvoorbeeld de kunstacademie en de School voor Journalistiek in Kampen blijven hangen. We leven in een klein stadje met veel creatieve mensen zoals kunstenaars en muzikanten. Er ontstaan veel initiatieven waar de gemeente best trots op mag zijn. Toon niet alleen die trots, maar stimuleer en waardeer deze initiatieven ook. De Kampenaren mogen sowieso wel wat trotser op hun stad zijn. Het is een prachtige stad met veel historie. Denk aan de Kogge en de vele historische panden. De Burgel ligt er ook zo verlaten en ingesloten door auto’s bij. Er liggen nog veel kansen ter verbetering. We mogen wel wat meer zichtbaar worden als stad. Als inwoners deze trots voelen en uitstralen, heeft dat zondermeer zijn weergave op de bezoekers!”

Loes van Dijk - Quicherie Lalaloes

De heerlijke macarons, salades en quiches van Loes van Dijk kende ik al, haar droom nog niet. Bezig met het opruimen van de laatste schaaltjes en borden, ontvangt Loes me aan het eind van vrijdagmiddag hartelijk in haar sfeervolle Franse eethuis Lalaloes aan de Broederstraat in Kampen voor een interview. Eenmaal in gesprek, vraag ik af en toe of Loes haar zin wil herhalen. Dan zet de Franse chansonnier op de langspeelplaat zijn lied namelijk nét iets steviger in en overstemt ons gesprek. Loes: “Iedere dag draai ik de plaat wel drie tot vier keer en nog steeds krijg ik er geen genoeg van!”

Loes werd 50 jaar geleden in Renkum geboren en bracht haar jeugd in Zutphen door. Daar haalde zij haar Atheneumdiploma en besloot vervolgens om Frans te gaan studeren. Haar creatieve inslag uitte zich in het spelen van saxofoon, fotografie en tekenen. Voldoende aanleiding om toelatingsexamen voor de Kunstacademie in Kampen te doen waar zij werd aangenomen. Loes: “De zomer voordat ik hier zou starten, bracht ik met mijn muziekband in Frankrijk door en daar ontmoette ik op mijn 23^e mijn vriend in Lacaneau aan de Atlantische Oceaan. Hij ging mee terug naar Nederland en trok meteen bij me in. Ik woonde toen in een klein boerderijtje aan de Burgemeester van Engelenweg in IJsselmuiden. Toen ik zwanger raakte van mijn eerste kind verhuisden we naar Kampen.”

Niet op mijn plek
“Hoewel ik mijn opleiding aan Kunstacademie had afgerond, wilde ik geen kunstenaar zijn. Ik zag mezelf niet de hele dag alleen in een atelier werken en voelde me ook geen kunstenaar. Na diverse uiteenlopende baantjes besloot ik in 1996 aan de slag te gaan bij Mitsubishi Turbocharger in Almere, waar ik werkinstructies in zowel het Nederlands als Engels voor operators maakte. In tegenstelling tot mijn opleiding een vrij technisch beroep waar ik bij toeval inrolde. Ik kwam terecht in de autobranche - een echte mannenwereld - waarvan ik wist dat het eigenlijk, ondanks dat ik er met plezier werkte en veel leerde, niet mijn plek is. Wat dat wel was, daar had ik toen nog niet echt een beeld bij. Ik had geen doel. Daarentegen wel dromen.”

Kwartjes die vallen
“Rond mijn 50^e werd dit gevoel steeds sterker. Ik herinner me een vrijmarkt hier in de stad op 2^e Pinksterdag. Ik kan lekkere appeltaarten bakken en ik besloot die, vergezeld van koffie en thee, te verkopen. Ik creëerde een gezellig zitje en voerde met iedereen gesprekken. De dag van mijn leven! Ik realiseerde me ineens dat de blijheid die ik deze dag ervoer, dicht in de buurt kwam van het gevoel dat ik wilde ervaren tijdens mijn werk. De gedachte dat ik halverwege de 60 jaar nog steeds in de wereld van de turbo zou zitten, benauwde me opeens. In diezelfde tijd stond het pand aan de overkant van de HEMA leeg. Nu zit hier Lunchroom Nonna. Regelmatig fietste ik langs het leegstaande pand en op een dag verzamelde ik al mijn moed en stuurde ik, ondanks het feit dat ik geen geld had, een e-mail naar de verhuurder. Een onderhandeling volgde. Hoewel we steeds dichter bij elkaar kwamen, ging de deal op het laatst helaas niet door. Ik was enerzijds teleurgesteld, aan de andere kant een geweldige ervaring rijker! Ik leerde onderhandelen en het allerbelangrijkste: de kwartjes van een eigen (werk-)plek waar ik gelukkig en mezelf kon zijn begonnen te vallen. Ik wende steeds meer aan de gedachte dat mijn droom om een eigen eetgelegenheid te beginnen niet onmogelijk was.”

Expressieve aftrap
“Door het vertrek van Safi Essentials, kwam dit pand aan de Broederstraat leeg te staan. Ik wist inmiddels wat ik wilde, alleen het benodigde geld was er niet. Ik leende geld van mijn vader en startte een crowdfundingsactie. Dat lukte en voor dat ik het wist, zat ik bij de makelaar om het huurcontract te tekenen op 1 mei 2017 werd Lalaloes geopend! Het echtpaar dat mij eerder tangolessen in Quintus had gegeven, vroeg ik om het lege pand met een tango in te wijden. Een uniek moment. Ik houd enorm van dans en de expressie van de tango paste zo goed bij dit moment. Het vuur, de uitdaging en het temperament. Een betere en mooiere start van mijn eethuis kon ik me niet wensen.”

Alles valt samen

 “Dat het een Franse eetgelegenheid zou worden, was allang helder. De liefde voor het land komt niet alleen door mijn man. Ik hield altijd al van dit land, de mensen en natuurlijk het eten en drinken. Vanaf het moment dat ik hier zit, stroomt alles en komen dingen samen die bij mij passen en mij energie geven. Kunstenaars geven hier workshops en exposeren hier. Iedere dag stappen er bekende of onbekende mensen naar binnen die niet alleen voor het eten, maar ook voor de gezelligheid komen. Iedere dag ontdek ik nieuwe dingen en producten en word ik wel een keer verrast, bijvoorbeeld door degene die de langspeelplaat met Franse muziek bracht. Lalaloes is een ontmoetingsplek en voelt als een avontuur. Ik kan eigenlijk nog steeds niet geloven dat dit nu mijn werk is! Ik leef nu meer dan mijn droom. Alles valt samen.”

Sabbatical
“Natuurlijk is niet alles altijd rozengeur en maneschijn. Het is hard werken hoor! Sinds een paar maanden ben ik met een sabbatical bij mijn werkgever Mitsubishi. Ik heb onbetaald verlof voor een halfjaar. In deze periode loop ik geen financieel risico, maar er zal ook moeten blijken of ik met Lalaloes voldoende verdien om in de toekomst rond te kunnen komen. Daarnaast gebruik ik deze periode vooral om uit te vinden of dit het leven is dat ik wil leiden. Het gaat niet alleen om werk, maar het raakt ook mijn sociale leven. Ik ben continu met Lalaloes bezig. Het is meer mijn leven dan een kantoorbaan. Om vijf uur kon ik daar de deur achter me dichttrekken. Hier ben ik de verantwoordelijke. Dat is fantastisch natuurlijk, want ik mag alles zelf bepalen, maar soms ook moeilijk omdat ik alles goed wil doen en nooit klaar ben. Gelukkig staat mijn gezin volledig achter me en mijn man helpt ook mee.”

Kamper binnenstad
“Ik vind het heerlijk om in de binnenstad van Kampen te zitten, hoewel ik wel hoop dat de binnenstad wat levendiger wordt. Er zijn zoveel initiatieven en ideeën. Vooral jonge ondernemers zien (innovatieve) mogelijkheden voor een eigen onderneming. Die kunnen de levendigheid van Kampen ten goede komen. Het is alleen zo lastig om zonder eigen kapitaal ergens te starten en, zoals ik, te ondervinden of dit is waar je hart ligt en waar je goed in bent. Ik gun deze ondernemers dat ze door wat hulp hun kans kunnen pakken en hun droom waar kunnen maken.

Ik ben in ieder geval ontzettend blij dat ik over die drempel van dromen naar doen ben gestapt. Ik hoef later geen spijt te hebben van de dingen die ik niet gedaan heb. Ik heb mijn hart gevolgd en daar ben ik nog het meest trots op. Dat is iets wat ik iedereen wil meegeven: aarzel niet en doe waar je hart ligt. En als je valt, sta dan op, trek hier lering uit en ga weer door!”

Voor meer informatie volg Lalaloes op Facebook of kom gewoon een keer langs voor een ontbijt, lunch, koffie en/of verse thee!

Lalaloes is gevestigd aan de Broederstraat 11 in Kampen