Hanjo IJkhout - Een voedselbos

Op het moment dat ik een afspraak met Hanjo heb, maken koude dagen plaats voor warme. De zomer is in aantocht! Toch ontmoet ik Hanjo op een ietwat frisse dag. Fijn dat het haardvuur knappert. Af en toe springt er zelfs een vuurvonkje op de grote houten tafel waaraan we hebben plaatsgenomen. Terwijl Hanjo al weet wat de centrale vraag van ons gesprek is, lijkt hij zich toch nog enigszins te bedenken: "Dromen. Jij wilt mijn dromen weten. Maar dromen zijn verwachtingen toch? Of is de mens geneigd om te vluchten in dromen?" 

De 64-jarige Hanjo komt oorspronkelijk uit Driel aan de Rijn, een dorp ten zuidwesten van Arnhem, waar hij in een gezin met 11 kinderen een katholieke opvoeding genoot. Hanjo: "Onder andere de mystieke Gregoriaanse en Latijnse hoogmissen maakten veel indruk op me. Ondanks mooie herinneringen was ik rond mijn 17e het dorp eigenlijk al ontgroeid. Een nieuwe tijd brak aan. De tijd van de Beatles en Bob Dylan. Een tijd waarin we op zoek waren naar elkaar en nieuwe religies. Met een aantal dorpsvrienden vertrok ik naar Arnhem om op kamers te gaan. Samen bezochten we muziekfestivals onder andere in het Kralingsebos, Hamburg en Aken. Mijn enige doel in die tijd was het zo snel mogelijk verdienen van geld om daarvan weer op reis te kunnen."

Kennismaking met Kampen
"Na Arnhem woonde ik in verschillende steden en volgde ondertussen de opleiding MBO IW. In Nijmegen leerde ik op mijn 25e mijn vrouw Betty kennen. Ik ontmoette haar in een café, waar zij mij leerde biljarten. Op een dag fietsten wij in de kop van Overijssel en zagen Kampen liggen. Wij overnachtten op camping Seveningen. Beiden, gecharmeerd van de rust en ruimte van deze omgeving, vonden we het eigenlijk wel een mooie gedachte om hier ons nieuwe onderkomen te zoeken. Betty solliciteerde vervolgens in het Stadsziekenhuis Kampen en werd aangenomen. Nog een reden voor ons om koers te zetten richting Kampen."

Waar en hoe wordt voedsel verbouwd?

"Betty had dus een baan. Ik (nog) niet. Er heerste in die tijd veel werkeloosheid. Ik wilde mijn tijd nuttig besteden en besloot als vrijwilliger aan de slag te gaan. Gezien het geringe aanbod in Kampen, startte ik met een aantal anderen een kringloopwinkel. Na ongeveer 2,5 jaar actief hierin, vroeg Betty me op een dag of dit nu was wat ik werkelijk wilde. Deze vraag zette me aan het denken. Ik vertrok bij de kringloopwinkel en samen gingen we weer op reis. Tijdens een tussenstop in Maastricht stuitte ik bij toeval op een bordje met daarop 'kinderboerderij'. Ineens kreeg ik een visioen van een kinderboerderij in Kampen. Bij terugkomst legde ik mijn idee voor aan een landbouwkundige. Samen bespraken we het plan met een toekomstvisie. De kinderboerderij zou met name de nadruk leggen op kennisvergroting bij het kind. Waar en hoe wordt voedsel verbouwd? We startten een werkgroep met daarin onder andere de heer Zwakenberg van Groen, Jan Keuter (hoofd onderwijs), de heer Dijksterhuis (landbouwkundige) en ikzelf. Ons netwerk werd steeds groter en daarmee ook de verbondenheid met het idee wat weer zorgde voor een groter draagvlak. Uiteindelijk startten we een kinderboerderij aan de Buitenbroeksweg."

Cantecleer; het groene goud
"Inmiddels bestaat Cantecleer 32 jaar. Nog steeds werk ik er sinds de start met hetzelfde plezier. Ik realiseer me iedere dag dat het belang van een kinderboerderij in de stad een toegevoegde waarde is. Een kinderboerderij staat voor mij voor het groene goud voor de stad. Het is een verbindingselement tussen jong, oud, arm en rijk. Er is geen politieke lading, noch religieuze. De kinderboerderij is er voor iedereen. Educatie speelt uiteraard een belangrijke rol, maar ook heeft Cantecleer een nostalgisch karakter. Dertigers bijvoorbeeld bezoeken vandaag de dag met hun kinderen opnieuw de kinderboerderij. De herinnering wordt herbeleefd."

De economie van 'het genoeg'
"Van mijn ouders kreeg ik mee dat je niet voor niets leeft. Dat er iets is wat ons bindt en dat we verantwoordelijkheid moeten afleggen over het leven hier. Ik geloof in leven na de dood, hoewel ik niet weet op welke manier. Af en toe ga ik nog naar de kerk. En soms ook naar een klooster. Ooit maakte ik via een vriendin kennis met Krishna Murti, een beweging die de overtuiging aanhangt dat de waarheid niet te bereiken is via een organisatie, een geloof, een dogma, priester of een ritueel. Zowel via het katholicisme als spiritualiteit ontdekte ik mijn bestaansrecht. Ik wil bewust leven en zorgvuldig omgaan met de omgeving waarin ik leef. Een van mijn uitgangspunten is dan ook dat ik leef volgens de economie van 'het genoeg'. Vanuit deze overtuiging probeer ik te verbinden. Op een goede manier samen te leven. Samen zijn we namelijk op deze aarde die we tenslotte 'zomaar' kregen. Samen moeten we zorgen voor moeder aarde. De aarde op een goed manier doorgeven is mijn drive. Het is mijn basis en ik ontleen daaraan mijn bestaansrecht. Noem het rustig het spirituele in mij."

Stadspark Kampen
"Mijn droom ontstond in Brazilië, waar ik 23 jaar geleden, samen met Betty, 7 weken woonde. Wij haalden toen onze dochter Lisa in San Paulo op. Op dat moment was zij 2 jaar. Wij kwamen vanuit Kampen terecht in een levendige, kleurrijke, maar ook gigantisch drukke stad. De stad was onze woonkamer. Daar aten we en bezochten we het theater, diverse markten en winkelden we (veel en vaak). Ons appartement - dat wij alleen gebruikten om te slapen - bevond zich op loopafstand van het stadspark. Dit park doopten wij direct om tot ons rustpunt. Heerlijk ronddwalen en af en toe een gymtoestel gebruiken. Alle indrukken van de grote stad vervaagden op die momenten. Ik realiseerde me dat een stadspark een fantastisch verbindingselement is. Mensen ontmoetten elkaar daar en zelfs een grote groep ging er iedere zaterdag aan de slag om het park schoon te houden. Vrijwillig!

Eén dromen, de stadsboerderij, is uitgekomen. Een andere droom, die in San Paulo onstond, is het realiseren van een stadspark. In Kampen. En nu is er een kans. Na de sloop van het hele zwembad. Een stadspark dat van iedereen kan zijn. Bijvoorbeeld Quintus die daar concerten organiseert of kunstmarkten. Musea stellen een beeldententoonstelling samen, maar ook sporters krijgen, via natuurlijke toestellen, gelegenheid zich uit te leven in het park."

Dé ultieme droom: een voedselbos
"In feite is, in het licht van het stadspark, mijn ultieme droom een voedselbos. Het mooie hiervan is, dat het mensen verbindt die in een versteend gebied als de binnenstad zitten. Het bos kan als tuin de basis zijn voor spelende kinderen waarin voedsel als bramen, frambozen, noten en kastanjes verzameld kunnen worden. Oudere mensen als bewoners van De IJsselheem kunnen op de aangelegde groene oases genieten van de natuur. Op de plek van het oude zwembad zou het voedselbos gestalte moeten krijgen. Een plek voor toerisme, maar ook bedoeld voor educatie van (school)kinderen en uiteraard moet het park onderhouden worden. Dit zorgt weer voor werkgelegenheid of in ieder geval creëert het dagbesteding, al dan niet op vrijwillige basis."

Kapitaal egoïsme
"Los van het voedselbos heb ik een persoonlijke droom. En die is dat het kapitaal egoïsme wat mij betreft wel enigszins mag wegebben. Het maakt mensen vaak zo ongelukkig. Consumerend gedrag wordt bepalend voor je zijn. Verdieping wordt teniet gedaan door kapitaal egoïsme, omdat men vaak alleen nog maar bezig is met consumeren. In plaats van verbonden- en saamhorigheid bestaat hierdoor de kans op verwijdering. Soms hebben mensen 3 banen nodig om rond te komen. Om te kunnen leven conform de luxe maatstaven van deze maatschappij. Momenten van stilte en overdenken worden hierdoor steeds schaarser."

Hendrik Jan Houtsma - Potentie bij Quintus tot wasdom brengen.

Na afloop van het interview krijg ik, naast uiteraard dromen, zowaar een origineel Quintus speldje van directeur Hendrik Jan Houtsma. Dezelfde die hij zelf op zijn revers draagt. Met trots. Gepaste én overtuigde trots welteverstaan. Niet alleen laat hij dit symbolisch zien. Terwijl Hendrik Jan vertelt over zijn passie, zie ik regelmatig dezelfde schittering in zijn ogen als op het speldje wanneer bij toeval soms het zonlicht van buiten erop weerkaatst. 

De 53-jarige Hendrik Jan komt uit een gezin van 5 kinderen, met aan het hoofd een Amsterdamse moeder en een Friese vader. Geboren als boerenzoon heeft vader na verloop van tijd ambities om dominee te worden. Na gehoor te hebben gegeven aan deze wens volgen verschillende gemeenten waar hij actief predikt. Onder andere is hij actief voor een zorginstelling in Amersfoort, waar hij pastoraal werk verricht. De rest van zijn loopbaan blijft vader actief in de Klinisch Pastorale Vorming (KPV), waar hij pastores van alle gezindten begeleidt en traint. Ook Hendrik Jan's moeder is erg betrokken. Zij is verantwoordelijk voor alle organisatie rondom KPV.

Ik ben benieuwd of deze gelovige opvoeding van invloed was op Hendrik Jan's ontwikkeling en carrière. Hendrik Jan: "Vast wel! Natuurlijk heb ik christelijke waarden meegekregen. Wel waren mijn ouders ondanks het geloof vrij ruimdenkende mensen en dachten nooit zwart/wit. Wellicht speelde de nuchterheid van boerenleven hierin ook een rol? Gras kun je nu eenmaal niet uit de grond trekken. Daarnaast hechtte, in het bijzonder mijn moeder, veel waarde aan ritme en discipline. Maar ook was zij heel creatief, een frisse denker, onderzoekend en lerend. Eigenschappen die ik van haar meegekregen heb. Ik houd van nieuwe dingen en wil doelgericht leren."

Trompettist
"Na de middelbare school wilde ik naar de Hogere Hotelschool in München. In diezelfde periode had ik een vriendin. Mijn liefde voor haar bleek op dat moment toch nét iets sterker. Ik bleef in Nederland en ging in dienst. Daar deed ik auditie voor het trompetterkorps der cavalerie. Ik hield erg van muziek maken. Mijn trompetdocent had in de gaten dat ik het wel kon. Na deze conclusie deed ik auditie op het conservatorium en werd aangenomen. Zo werd ik trompettist. Ik had altijd werk, onder andere bij het Radio Kamerorkest en barokorkest ll Fondamento in België. Muziek maken gaat heel diep. Muziek maken gaat ook gepaard met veel stress. Mijn maatstaf is namelijk perfectie. Dat legt druk op jezelf en je omgeving. Niet dat dit erg is overigens. Druk is nodig voor focus. Bij het spelen, het losgaan komt veel energie vrij. Dan ben je in connectie met het publiek.Tot uiterste gedreven zijn: het maakt het beste in mij los."

"In alles waar ik voor ga, zoek ik naar het uiterst haalbare. Dat geldt ook voor mijn huidige werk. Bijvoorbeeld als ik kinderen hoor en zie spelen en het lukt ze, dan word ik daar erg door geraakt. Dat laatste kan ook gebeuren als een docent een leerling helpt die vast zit. Zo simpel kan het zijn. Of in geval van een mooie voorstelling, waarbij iedereen er gezamenlijk voor heeft gezorgd dat deze kon slagen."

Scholing in kunst en cultuur
"Mijn muzikantenleven sloot ik na 15 jaar af. Inmiddels was ik al een tijdje als docent betrokken bij het centrum 'Scholen in de Kunst' in Amersfoort. Ook was ik daar manager. Eerst van de afdeling ‘Kinderen’. Gedreven door ambitie, liefde voor het vak en het feit dat ik veel ondernam, werd ik tevens manager van de afdeling ‘Muziek’. Vanuit die positie werd ik steeds meer in de rol van plaatsvervangend directeur geschoven en uiteindelijk van algemeen manager. Tot in detail en op alle terreinen leerde ik de hele organisatie goed kennen."

Of leiderschap en cultuur?
"In die periode werd het programma Leiderschap en Cultuur gelanceerd. Ik ging hier naartoe. Omdat ik wilde leren over nieuwe koersen in cultuur. Hoe verhoudt cultuur zich ten opzichte van veranderingen in de wereld. Ook bevatte het programma een module Persoonlijk Leiderschap. Deze module zette, tot mijn verbazing, wat anders in me in beweging. Een dag over eigen (kern)waarden gaf me het inzicht dat ik een andere weg in wilde slaan. Ik kwam tot het besef dat ik zelf leiding aan een culturele organisatie wilde geven. Eindverantwoordelijk wilde zijn. En dat kon bij VRIJDAG in Groningen. Hier werkte ik vervolgens een jaar. Echter, voor langere tijd zag ik hier - onder andere door de grote reisafstand - geen toekomst voor mezelf weggelegd. Dit geldt wel voor Quintus. In vertrouwen wordt hier samengewerkt. Dat valt me op en spreekt me bijzonder aan."

Uiteindelijk gaat het om contact 

"Ik houd van dromen en misschien nog wel meer van dromen tastbaar maken. Droom je bijvoorbeeld over het maken van een mooie reis, laat je dan niet belemmeren door de 'maren': ga het doen! Mijn droom gaat nu natuurlijk over Quintus. Wij willen een centrum zijn wat echt in de samenleving staat. Dan moeten we onze dromen en idealen ook realiseren en niet achterover blijven hangen. Heel belangrijk vind ik artistieke rijkdom. Dat mag hier nóg meer tentoongespreid worden. Kunst en cultuur, of het nu om dans gaat of theater, ze bevatten verschillende niveaus die enorm waardevol zijn. Dit geldt natuurlijk ook voor sport en techniek. Iedereen zou alle ingrediënten mee moeten krijgen. Kunst kan heel goed prikkelen. Je raakt er mensen mee. Je ontwikkelt je erdoor. Dit kan om je eigen talent gaan, leren samen te werken of om 'out of the box' te leren denken. Ook het 'samen zijn', het totaal te bewonderen heeft positieve invloed. Bijvoorbeeld via een tentoonstelling of uitvoering. Verbinden, ontwikkelen, inspireren en uiten. Uiteindelijk gaat het om contact tussen mensen. En daar zijn heel veel manieren voor. Denk maar eens aan muziek, dans, boeken, zwijgen, schilderen enzovoort. Ik droom ervan om wat er in potentie bij Quintus zit tot wasdom te brengen. Dat Kampenaren hier veelvoudig gebruik van gaan maken. Dat het voor hen een bijzondere ervaring is dat ze via Quintus hiermee in aanraking komen."

Verrassingen

"Ik vind het belangrijk dat ik kan bijdragen aan het grotere geheel. Ik verbind me graag aan een gemeenschap. Aan groepen waar mijn cirkel van invloed zit. Vrijheid vind ik erg belangrijk. Maar verantwoordelijkheid nemen niet minder. En vergeet daarbij vooral een positieve grondhouding niet. Pragmatisch als ik ben, vind ik het belangrijk om mijn geliefden verder te brengen. Dat geldt ook voor Quintus. Dit is wat mij nu drijft. Mijn droom is om naar die waarden te leven. Dan gebeurt er een heleboel. Al dan niet gepland, maar dat geeft niet. Ik houd van verrassingen!"